Skotnicki (Grzmot-Skotnicki) Stanisław (1894–1939), generał brygady WP. Ur. 13 I w majątku Skotniki, w pow. sandomierskim, był synem Maksymiliana, właściciela majątku Skotniki, i Wandy z Russockich.

Od r. 1906 S. uczęszczał do średniej, siedmioletniej szkoły handlowej w Radomiu. Ukończył ją w r. 1912. Należał do Związku Strzeleckiego (ZS) i w sierpniu 1913 był uczestnikiem zajęć letniej szkoły ZS w Stróży nad Rabą. Następnie udał się do Szwajcarii i przez dwa semestry był słuchaczem Akad. Handlowej w St. Gallen, gdzie działał również jako komendant istniejącego tam oddziału ZS. W końcu lipca 1914 stawił się w krakowskich Oleandrach, a 2 VIII jako ochotnik, pseud. Grzmot, uzyskał przydział do siedmioosobowego patrolu kawaleryjskiego Władysława Beliny-Prażmowskiego, tzw. Siódemki. Od 18 VIII pełnił funkcję jego adiutanta i uczestniczył w akcjach bojowych na Kielecczyźnie oraz pod Nowym Korczynem (19–24 IX). W dn. 9 X 1914 został mianowany podporucznikiem i komendantem plutonu w oddziale kawalerii Beliny-Prażmowskiego. Pod jego komendą w październiku 1914 walczył na wschodnich przedpolach Łodzi, w dn. 9–11 XI t. r. uczestniczył w przemarszu oddziałów Piłsudskiego przez Ulinę Małą, a potem w walkach na Podhalu i pod Nowym Sączem. W dn. 1 I 1915 był awansowany na porucznika i zaczął dowodzić 2. szwadronem I dywizjonu ułanów. Na czele swego pododdziału uczestniczył w bojach legionowych nad Nidą (maj–czerwiec 1915). Dn. 1 VI 1915 został dowódcą 1. szwadronu w I dywizjonie ułanów, 30 VII 1915 uczestniczył w zajęciu Lublina przez kawalerię I Brygady Legionów, a potem do 6 X 1916 walczył na Wołyniu. W dn. 7 X t. r. odjechał na czele swego pododdziału do Baranowicz, od 29 XI t. r. kwaterował w Ostrołęce. S. po wydarzeniach tzw. kryzysu przysięgowego w lipcu 1917, najpierw był internowany w Szczypiornie, a od 20 VII w obozach Hawelberg, Rastatt i Werl.

Zwolniony 14 X 1918, S. wrócił do kraju, został mianowany rotmistrzem i skierowany do Chełma, gdzie w formowanym 1. p. szwoleżerów WP był zastępcą dowódcy. Od grudnia 1918 do 21 III 1919 uczestniczył w walkach z Ukraińcami, najpierw pod Sokalem i Dołhobyczowem, a potem (28 I 1919) pod Krystynopolem. Od 22 III do 1 VIII 1919 S. był kursantem Oficerskiej Szkoły Jazdy w Warszawie, potem wyjeżdżał do Francji jako członek misji zakupów uzbrojenia. Wczesną jesienią wrócił do 1. p. szwoleżerów. Walczył potem na obszarach operacyjnych wojsk Frontu Litewsko-Białoruskiego. Od 28 X 1919 do 10 VIII 1920 przebywał we Francji jako słuchacz Aplikacyjnej Szkoły Jazdy w Saumur. W dn. 18 VIII 1920 został mianowany podpułkownikiem ze starszeństwem od 1 VI t. r. i dowódcą VIII Brygady Jazdy (BJ). Na jej czele walczył z cofającymi się oddziałami kawalerii S. M. Budionnego (wrzesień 1920). Po zawarciu polsko-sowieckiego układu rozejmowego, obowiązującego od 18 X 1920, był nadal dowódcą VIII BJ rozlokowanej na linii demarkacyjnej, a jednocześnie zastępczo pełnił obowiązki dowódcy 2. Dyw. Kawalerii. Od 1 V do 1 VII 1921 był uczestnikiem Kursu Wyższych Dowódców w Warszawie. Następnie zaczął prowadzić zajęcia w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu, najpierw jako instruktor, a od 1 X 1922 jako główny instruktor wyszkolenia wojskowego. W dn. 2 IV 1924 awansował na pułkownika ze starszeństwem od 1 VII 1923, 5 VI t.r. został dowódcą 15. P. Ułanów Poznańskich. Od 11 IV do 31 VII 1925 pełnił ponadto zastępczo obowiązki dowódcy VII Brygady Kawalerii (BK). Od kwietnia do czerwca 1926 uczestniczył w kursie dla oficerów sztabowych kawalerii w Grudziądzu. Od 10 VIII do 14 IX 1926 pełnił zastępczo obowiązki dowódcy VII BK. Następnie zarządzeniem z 15 VII 1927 został mianowany dowódcą IX BK «Baranowicze» («Nowogródzka»). Rozkazem z r. 1929 otrzymał awans na generała brygady ze starszeństwem od 1 I 1930. Jako dowódca IX BK S. mieszkał w l. 1927–37 w Baranowiczach. Działał zarazem jako prezes Związku Legionistów Polskich, Polskiej Macierzy Szkolnej, Wschodnio-Kresowego Klubu Jazdy, Wojskowego Klubu Sportowego. Od r. 1937 do września 1939 dowodził Pomorską BK.

Podczas polsko-niemieckiej kampanii wojennej 1939 r. S. najpierw dowodził Pomorską BK i Grupą Operacyjną «Czersk» w Armii «Pomorze», a od 3 IX przez kilka dni stał na czele Grupy Operacyjnej (GO) swojego imienia i kierował głównie działaniami obronnymi nad Wisłą od strony Prus Wschodnich. Po ustąpieniu wojsk polskich z obszarów Pomorza dowodził GO Kawalerii swojego imienia i cofał się z nią najpierw w kierunku Łodzi, walcząc m. in. pod Parzęczewem. Od 14 IX osłaniał odwrót Armii «Pomorze», która podejmowała próby ustąpienia przez Bzurę na Warszawę lub Modlin. W dn. 18 IX S. ciężko raniony pod Tułowicami, przeniesiony do pobliskiej leśniczówki, zmarł tam nad ranem 19 IX. Został pochowany wraz z kilkoma innymi żołnierzami we wspólnej mogile. W r. 1952 jego prochy przewieziono do Warszawy i złożono w kwaterze 29 A-6-25 cmentarza Wojskowego na Powązkach. S. był odznaczony m. in. Krzyżem Virtuti Militari V kl., Orderem Komandorskim Polonia Restituta, Krzyżem Kawalerskim i Komandorskim francuskiej Legii Honorowej, francuskim Krzyżem Legii Honorowej, Krzyżem Walecznych (czterokrotnie), Krzyżem Niepodległości, Złotym Krzyżem Zasługi.

W Tułowicach nad Bzurą postawiono głaz kamienny ku czci S-ego.

Ożeniony po raz pierwszy ze Stefanią Calvas (zm. 1932), Polką wyznania kalwińskiego (sam był wyznania rzymskokatolickiego), z którą miał S. dwoje dzieci: syna Stanisława (ur. 1920), uczestnika kampanii wrześniowej, i córkę Stefanię (ur. 1921). Drugą żoną była Maria z Karczewskich (ur. 1895), 1. v. Podlewska, 2. v. Grodzieńska, 3. v. Sliźniowa, 4. v. Skotnicka, 5. v. Ferie.

Kryska-Karski–Żurakowski, Generałowie, [Wyd. 2], W. 1991 (fot.); Enc. Wojsk., VII; Cmentarz Komunalny dawny Wojskowy w Warszawie, Wr. 1989; Jasiewicz K., Lista strat ziemiaństwa polskiego 1939–1956, W. 1995 s. 443 (pod Karczewski Witold); Mierzwiński Z., Generałowie II Rzeczypospolitej, W. 1990; Stawecki P., Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, W. 1994; Dzien. Personalny MSWojsk., W. 1922 nr 13, 1924 nr 32, 53, 1927 nr 19, 1929 nr 21; Rocznik oficerski, W. 1923, 1924, 1928, 1932; – Cygan W. K., Kampania kielecka grupy Piłsudskiego, ,,Wojsk. Przegl. Hist.” 1994 nr 3 s. 45–77; Hupert W., Walki o Lwów, W. 1933; Księga Jazdy Polskiej, W. 1938 s. 218; Wojna obronna Polski 1939, W. 1979; Wrzosek M., Polski czyn zbrojny podczas pierwszej wojny światowej 1914–1918, W. 1990; – Wojna obronna Polski 1939. Wybór źródeł, W. 1968; – „Stolica” 1959 nr 37 s. 14 (R. Rogowski), s. 15 (J. Wróblewski, fot.), 1977 nr 38 (R. Rogowski, fot.), 1982 (Z. Mierzwiński, fot.); „Tyg. Powsz.” 1983 nr 46 (Z. Begnarowa); – CAW: Akta personalne, S 106, (2 fot.).

Mieczysław Wrzosek